Sve ono što ne znate o gradskoj vlasti u Beogradu

Svi znamo da 11. maja i građanke i građani Beograda biraju odbornice/ike za Skupštinu grada, opredeljujući se za liste koje su predložile političke stranke. Za one koji ne znaju, a voleli bi da saznaju, napisao sam ispod sve ono što bi moglo (i trebalo) da pomogne u razumevanju nadležnosti gradskih vlasti i buduće/g Gradonačelnice/ika Beograda.

11. maja, biraćemo ukupno 110 odbornica i odbornika koji će dobiti svoje mesto u Skupštini grada, koja je, po zakonu o glavnom gradu, najviši organ grada Beograda koji vrši osnovne funkcije lokalne vlasti utvrđene Ustavom, zakonom i Statutom grada.

Eto ja, na primer, pojma nisam imao koje su zapravo ingerencije Grada, Gradonačelnice/ika, Skupštine grada ili Gradskog veća po novom Zakonu o Glavnom gradu. Verovatno i među vama ima onih koji bi na testu iz poznavanja ove materije sigurno pali. Vreme je za promene, vreme je i za promenu našeg znanja o gradu u kome živimo.

Nije me mrzelo, pročitao sam dva zakona, pretražio brojne internet strane i napisao blog.

Pred vama je moj mali doprinos - kratki vodič kroz osnovne podatke o Beogradu, regulativu Grada Beograda, njegove institucije, načine neposrednog učešća građanki i građana Beograda u ostvarivanju lokalne samouprave i hronologiju dosadašnjih Gradonačelnica/ika Beograda. Na samom kraju, tu su i linkovi ka, do sada prihvaćenim, izbornim listama za odbornice/ike na predstojećim izborima.

..........

Nadležnosti Grada Beograda su da:

1. uređuje i obezbeđuje, u skladu sa načelima integralnog upravljanja vodama, zaštitu voda, zaštitu od štetnog dejstva voda i korišćenje voda, kao dobra od opšteg interesa, uključujući i organizovanje i finansiranje vodoprivrednih delatnosti na vodnom području koje je u nadležnosti grada Beograda;

2. osniva javno preduzeće za obavljanje vodoprivredne delatnosti i upravljanje vodoprivrednim objektima koji su u nadležnosti grada Beograda, vrši inspekcijski nadzor u oblasti vodoprivrede;

3. uređuje i obezbeđuje uslove i način korišćenja mesta za postavljanje plovnih objekata na delu obale i vodenog prostora, uključujući i izdavanje odobrenja za postavljanje plovnih objekata, kao i vrši nadzor nad korišćenjem mesta za postavljanje plovnih objekata;

4. uređuje i obezbeđuje obavljanje poslova koji se odnose na izgradnju, rekonstrukciju, održavanje i upravljanje opštinskim i nekategorisanim putevima, ulicama, kao i državnim putevima, osim autoputa i osniva javno preduzeće za obavljanje delatnosti upravljanja državnim putevima koji su u nadležnosti grada Beograda;

5. obrazuje komunalnu policiju, obezbeđuje i organizuje vršenje poslova komunalne policije;

6. može da osnuje televizijske i radio-stanice, novine i druga sredstva javnog obaveštavanja;

7. stara se o zaštiti od požara i obezbeđuje uslove za sprovođenje zaštite od požara, propisuje mere zaštite od požara specifične za područje grada Beograda u cilju unapređenja stanja zaštite od požara i donosi akcione i sanacione planove zaštite od požara.

Grad Beograd vrši i druge nadležnosti i poslove državne uprave koji su mu zakonom povereni.

..........

U korpusu nadležnosti Skupštine grada Beograda, po članu 12 Zakona o glavnom gradu spada:

1. donošenje Statuta grada Beograda i Poslovnika Skupštine;

2. donošenje budžeta i završnog računa grada Beograda;

3. donošenje programa razvoja grada Beograda i pojedinih delatnosti;

4. donošenje urbanističkih planova i uređivanja korišćenja građevinskog zemljišta;

5. uređivanje načina odlaganja komunalnog otpada i uslova obavljanja i razvoja komunalnih delatnosti;

6. donošenje propisa i drugih opštih akata;

7. osnivanje organa, službi, javnih preduzeća, ustanova i organizacija utvrđenih Statutom grada i vršinje nadzora nad njihovim radom;

8. imenovanje i razrešavanje upravnog i nadzornog odbora, imenovanje i razrešavanje direktora javnih preduzeća, ustanova i službi, čiji je osnivač i davanje saglasnosti na njihove statute, u skladu sa zakonom;

9. biranje i razrešavanje predsednika Skupštine i zamenika predsednika Skupštine;

10. postavljanje i razrešavanje sekretara Skupštine;

11. biranje i razrešavanje Gradonačelnice/ka, i na predlog Gradonačelnice/ka, biranje zamenika Gradonačelnice/ka i članova Gradskog veća;

12. utvrđivanje gradske takse i drugih lokalnih prihoda koji gradu Beogradu po zakonu pripadaju;

13. donošenje akta o javnom zaduživanju grada Beograda, u skladu sa zakonom kojim se uređivanje javni dug;

14. propisivanje radnog vremena ugostiteljskih, trgovinskih i zanatskih objekata;

15. davanje mišljenja o republičkom i regionalnom prostornom planu;

16. davanje mišljenja o zakonima kojima se uređuju pitanja od interesa za grad Beograd;

17. davanje saglasnosti na upotrebu imena i simbola grada Beograda;

18. obavljanje i drugih poslova utvrđenih zakonom i Statutom.

..........

Dakle, buduću/eg gradonačelnicu/ika bira 110 odbornica i odbornika, odabranih od strane građana, koji će nakon izbora kontituisati Skupštinu grada.

Mnogo puta smo čuli da je gradonačelnik Beograda, „treći čovek u Srbiji" posle Premijera i Predsednika. Ova titula „trećeg čoveka" migrira, s vremena na vreme, kao atribut, od funkcije do funkcije. Po mojoj pretpostavci, najverovatnije zato da bi se time bespotrebno dramatizovala određena odluka o postavljenju neke ličnosti na važnu funkciju u državi ili slično (na primer, Toma Nikolić i njegov kratki mandat predsednika Skupštine).

Činjenica je međutim, da gradonačelnica/ik Beograda ima važne nadležnosti koje propisuje Zakon o glavnom gradu donet decembra 2007. godine, pored ovih, više simboličkih učitavanja važnosti te funkcije.

Po Zakonu o glavnom gradu, Predsednica/ik Skupštine grada bira se iz reda odbornika, na vreme od četiri godine, tajnim glasanjem, većinom glasova od ukupnog broja odbornika Skupštine grada.

Gradonačelnicu/ika bira Skupština grada, iz reda odbornika, na predlog predsednice/ika Skupštine grada, na vreme od četiri godine, tajnim glasanjem, većinom glasova od ukupnog broja odbornika Skupštine grada (dakle, minimum 55+1 odbornik).

Izvršni organi grada Beograda su: Gradonačlnica/ik i Gradsko veće.

..........

Gradonačelnica/ik

Po članu 24. Zakona o glavnom gradu, Gradonačelnica/ik je u obavezi da:

1. predstavlja i zastupa Grad;

2. neposredno izvršava i stara se o izvršavanju odluka i drugih akata Skupštine grada;

3. predlaže način rešavanja pitanja o kojima odlučuje Skupština grada;

4. naredbodavac je za izvršenje budžeta;

5. usmerava i usklađuje rad Gradske uprave;

6. donosi pojedinačne akte za koje je ovlašćen zakonom, Statutom ili odlukom Skupštine;

7. vrši i druge poslove utvrđene Statutom i drugim aktima Grada.

..........

Pomoćnice/ici Gradonačelnice/ika

Pomoćnice/ike gradonačelnice/ika postavlja i razrešava Gradonačelnica/ik.

Za obavljanje poslova pomoćnice/ika gradonačelnice/ika u oblasti ekonomskog razvoja, u Gradskoj upravi se postavlja gradski menadžer. Za obaljanje poslova pomoćnice/ika gradonačelnice/ika u oblasti urbanizma, u Gradskoj upravi se postavlja gradski arhitekta.

U Gradskoj upravi, uključujući gradskog menadžera i gradskog arhitektu, može biti postavljeno najviše pet pomoćnica/ika gradonačelnice/ika.

Statutom grada se može predvideti da se u Gradskoj upravi postavljaju pomoćnice/ici gradonačelnice/ika i za druge oblasti (zdravstvena zaštita, zaštita životne sredine i dr).

Pomoćnice/ici gradonačelnice/ika pokreću inicijative, predlažu projekte i sačinjavaju mišljenja u vezi sa pitanjima koja su od značaja za razvoj u oblastima za koje su postavljeni i vrše druge poslove utvrđene aktom o organizaciji Gradske uprave.

..........

Gradsko veće

Gradsko veće čine: Gradonačelnica/ik, zamenik gradonačelnice/ika, kao i članovi Gradskog veća koje bira Skupština grada, na period od četiri godine. Gradonačelnica/ik je predsednica/ik Gradskog veća.

Gradonačelnica/ik predstavlja Gradsko veće, saziva i vodi njegove sednice. Gradonačelnica/ik je odgovorna/an za zakonitost rada Gradskog veća. Gradonačelnica/ik je dužna/an da obustavi od primene akt Gradskog veća za koji smatra da nije saglasan zakonu.

..........

Gradsko veće, po članu 26 Zakona o glavnom gradu:

1. predlaže Statut, budžet i druge odluke i akte koje donosi Skupština;

2. donosi odluku o privremenom finansiranju u slučaju da Skupština grada ne donese budžet pre početka fiskalne godine;

3. vrši nadzor nad radom Gradske uprave, poništava ili ukida akte Gradske uprave koji nisu u saglasnosti sa zakonom, Statutom ili drugim opštim aktom ili odlukom koje donosi Skupština grada;

4. rešava u upravnom postupku u drugom stepenu o pravima i obavezama građana, preduzeća i ustanova i drugih organizacija iz nadležnosti grada Beograda;

5. stara se o izvršavanju poverenih nadležnosti iz okvira prava i dužnosti Republike;

6. postavlja i razrešava načelnika Gradske uprave, odnosno načelnike gradskih uprava za pojedine oblasti.

Gradsko veće rešava sukob nadležnosti između Gradske uprave i drugih preduzeća, organizacija i ustanova kad na osnovu odluke Skupštine grada odlučuju o pojedinim pravima građana, pravnih lica ili drugih stranaka, kao i između gradskih uprava za pojedine oblasti kada je obrazovano više gradskih uprava.

Načelnik uprave rešava sukob nadležnosti između unutrašnjih organizacionih jedinica.

..........

Gradska uprava

Gradskom upravom, koja je obrazovana kao jedinstveni organ, rukovodi načelnik. Za načelnika Gradske uprave može biti postavljeno lice koje ima završen pravni fakultet, položen ispit za rad u organima državne uprave i najmanje pet godina radnog iskustva u struci. Načelnika postavlja Gradsko veće, na osnovu javnog oglasa, na pet godina.

U Gradskoj upravi, obrazovanoj kao jedinstveni organ, za vršenje srodnih poslova, mogu se obrazovati unutrašnje organizacione jedinice.

Kada se Gradska uprava organizuje u više uprava, radom uprave rukovodi načelnik. Za načelnika uprave može biti postavljeno lice koje ima odgovarajući fakultet, u odnosu na delokrug uprave, položen ispit za rad u organima državne uprave i najmanje pet godina radnog iskustva u struci. U okviru uprave, za vršenje srodnih poslova, mogu se obrazovati unutrašnje organizacione jedinice.

Nadležnosti Gradske uprave:

1. priprema nacrte propisa i drugih akata koje donosi Skupština grada, Gradonačelnica/ik i Gradsko veće;

2. izvršava odluke i druge akte Skupštine grada, Gradonačelnice/ika i Gradskog veća;

3. rešava u upravnom postupku u prvom stepenu o pravima i dužnostima građana, preduzeća, ustanova i drugih organizacija u upravnim stvarima iz nadležnosti Grada;

4. obavlja poslove upravnog nadzora nad izvršavanjem propisa i drugih opštih akata Skupštine grada;izvršava zakone i druge propise čije je izvršavanje povereno Gradu;

5. obavlja stručne i druge poslove koje utvrdi Skupština grada, Gradonačelnica/ik i Gradsko veće.

..........

Neposredno učešće građanki i građana Beograda u lokalnoj vlasti se ostvaruje kroz:

1. Građansku inicijativu

Građani putem građanske inicijative predlažu Skupštini grada donošenje akta kojim će se urediti određeno pitanje iz nadležnosti grada, promenu Statuta ili drugih akata i raspisivanje referenduma u skladu sa zakonom i Statutom. Statutom grada utvrđuje se broj potpisa građana potreban za punovažno pokretanje građanske inicijative, koji ne može da bude manji od 30.000 birača.

2. Zbor građanki i građana

Zbor građanki i građana se saziva za deo teritorije grada utvrđen Statutom. Zbor građanki i građana raspravlja i daje predloge o pitanjima iz nadležnosti organa grada. Zbor građanki i građana većinom glasova prisutnih usvaja zahteve i predloge i upućuje ih Skupštini ili pojedinim organima i službama grada. Organi i službe Grada dužni su da u roku od 60 dana od održavanja zbora građana, razmotre zahteve i predloge građana i o njima zauzmu stav, odnosno donesu odgovarajuću odluku ili meru i o tome obaveste građanke i građane.

3. Referendum

Skupština grada može na sopstvenu inicijativu da raspiše referendum o pitanjima iz svoje nadležnosti. Referendum o pitanju iz svoga delokruga Skupština grada dužna je da raspiše na predlog koji podnese najmanje 10 % birača od ukupnog biračkog tela u Gradu, na način utvrđen zakonom i Statutom.

Odluka putem referenduma doneta je ako se za nju izjasnila većina građana koja je glasala, pod uslovom da je glasalo više od polovine ukupnog broja građana.

Odluka doneta na referendumu je obavezna, a Skupština grada je ne može staviti van snage, niti izmenama i dopunama menjati njenu suštinu u narednom periodu od godinu dana od dana donošenja odluke.

..........

U zakonu o lokalnim izborima, postoje i neki zanimljivi članovi, evo mog izbora:

..........

član 4. Zakona o lokalnim izborima

(Kampanja, prava birača)

Građani imaju pravo da preko sredstava javnog informisanja budu ravnopravno, blagovremeno, istinito, nepristrasno i potpuno obavešteni o izbornoj kampanji podnosilaca izbornih lista i kandidatima s izbornih lista, kao i o drugim događajima značajnim za izbore.

Sredstva javnog informisanja dužna su da u izbornoj kampanji obezbede ravnopravnost, blagovremenost, istinitost, nepristrasnost i potpunost u obaveštavanju o svim podnosiocima izbornih lista i kandidatima s tih lista, kao i o drugim događajima značajnim za izbore.

Izborna kampanja, u smislu ovog zakona, predstavlja sve javne, političke, promotivne i druge aktivnosti podnosilaca izbornih lista i kandidata s tih lista.

član 41. Zakona o lokalnim izborima

(Raspodela mandata)

Izborna komisija raspodeljuje mandate primenom sistema najvećeg količnika.

Mandati se raspodeljuju tako što se ukupan broj glasova koji je dobila svaka pojedina lista podeli brojevima od jedan zaključno sa brojem koji odgovara broju odbornika koji se biraju u skupštinu jedinice. Tako dobijeni količnici razvrstavaju se po veličini, a u obzir se uzima onoliko najvećih količnika koliko se bira odbornika u skupštinu jedinice lokalne samouprave. Svaka izborna lista dobija onoliko mandata koliko tih količnika na nju otpada.

Ako dve izborne liste ili više izbornih lista dobiju iste količnike na osnovu kojih se dodeljuje jedan mandat, a nema više neraspodeljenih mandata, mandat će se dodeliti listi koja je dobila veći broj glasova.

član 47. Zakona o lokalnim izborima

(Blanko ostavke odbornika)

Podnosilac izborne liste i kandidat za odbornika, odnosno odbornik, mogu zaključiti ugovor kojim će regulisati međusobne odnose i predvideti pravo podnosioca izborne liste da, u ime odbornika, podnese ostavku na funkciju odbornika u skupštini jedinice lokalne samouprave.

Prilikom zaključenja ugovora, kandidat za odbornika, odnosno odbornik, predaje podnosiocu izborne liste svoju blanko ostavku, što se konstatuje u ugovoru.

Blanko ostavka je pismeno koje sadrži izjavu kandidata za odbornika, odnosno odbornika, da podnosi ostavku na funkciju odbornika u skupštini jedinici lokalne samouprave, kao i ovlašćenje dato podnosiocu izborne liste da ovu ostavku, u njegovo ime, preda predsedniku skupštine jedinice lokalne samouprave.

..........

Oko 1500000 ljudi u Beogradu ostvaruje pravo glasa. Gradske opštine su uslovno (u odnosu na geografski položaj i nadležnosti) podeljene na 10 gradskih i 7 prigradskih.

..........

Dosadašnje Gradonačelnice i Gradonačelnici Beograda (od prvog ka poslednjem):

Ilija Čarapić, Miloš Bogićević, Mladen Žujović, Stojan Delimirković, Marko Stojković, Jovan Smiljanić, Gligorije Jovanović, Mihailo Terzibašić, Jovan Nikolić-Čokojić, Vasilije Ivanović, Aćim Čumić, Arsa Lukić, Aleksa Đurić, Dimitrije Popović, Aleksa Stevanović, Živko Karabiberović, Vladan Đorđević, Mihailo Bogićević, Svetomir Nikolajević, Nikola Pašić, Milovan Marinković, Petar Tatić, Antonije Pantović, Nikola Stamenković, Kosta Glavinić, Velisav Vulović, Ljubomir Davidović, Đorđe Nestorović, Mihailo Marjanović, Kosta Jovanović, Filip Filipović, Đoka Kara-Jovanović, Dobra Mitrović, Kosta Kumanudi, Miloš Savčić, Milan Nešić, Milutin Petrović, Vlada Ilić, Vojin Đurčić, Jevrem Tomić, Ivan Milićević, Milosav Stojadinović, Dragomir-Dragi Jovanović, Mihajlo Ratković, Ninko Petrović, Đurica Jojkić, Miloš Minić, Milijan Neoričić, Branko Pešić, Živorad Kovačević, Bogdan Bogdanović, Aleksandar Bakočević, Milorad Unković, Slobodanka Gruden, Nebojša Čović, Zoran Đinđić, Vojislav Mihailović, Milan St. Protić, Radmila Hrustanović, Nenad Bogdanović, Zoran Alimpić.

..........

11. maja 2008. donosimo odluku ko će od, do sada, predstavljenih kandidata za Gradonačelnicu/ika naći svoje mesto u gornjem spisku.

Biljana Srbljanović, prva na gradskoj listi LDP-a;

Aleksandar Vučić, prvi na gradskoj listi SRS-a;

Dragan Đilas, prvi na gradskoj listi koalicije koju predvodi DS;

Aleksandar Popović, prvi na gradskoj listi DSS-a.

(kandidati navedeni po principu ladies first, pa azbučno/gradska lista SRS-a nije objavljena na sajtu ove stranke)

...

MOLBA BLOGERKAMA I BLOGERIMA:

Molim sve blogerke i blogere da se uzdrže od neumesnih trolova i da time ne zagađuju inicijalni post. Moderacija će brisati bez milosti i bez objašnjenja sve kometare koji nisu u vezi sa temom bloga ako ja ne stignem.

Nadam se da do toga neće doći.