Dupla verska diskriminacija i zakon o diskriminaciji

Iz saoštenja NVO Centar za otvoreni dijalog, Novi Sad

Prethodnih dana mnogo se govorilo o povlačenju antidiksriminacionog zakona iz skupštinske procedure nakon pritiska tradicionalnih crkava i verskih zajednica na čelu sa Srpskom pravoslavnom crkvom. Bilo je veoma mnogo rasprave u medijima o spornim članovima predloženog zakona, (18 i 21) kao i njihovih eventualnih implikacija kada zakon bude pravosnažan. Međutim, ono o čemu se u medijima nije posvetila dovoljna pažnja jeste jedna druga vrsta diskriminacije koja provejava u ovoj svojevrsnoj apologiji konzervativno-tradicionalnih vrednosti sa jedne strane i liberalnih sa druge.

O čemu se zapravo radi. U zvaničnom saopštenju kojeg su sastavile sve tradicionalne crkve i verske zajednice jedna od primedbi je da nadležni organi prilikom sastavljanja predloga zakona nisu o njemu konsultovali tradicionalne verske zajednice. Ono što izaziva čuđenje jeste činjenica da u celokupnoj javnosti niko nije primetio da je ovde došlo do svojevrsne duple diskriminacije i to tzv. malih verskih zajednica jer je dobro poznato da su u bliskoj prošlosti upravo one neretko bile predmet verskih diskriminacija, diskvalifikacija i etiketiranja.

Da navedeni propust nije iznenađujući svedoči i zakon o crkvama i verskim zajednicama iz 2006. godine koji je uprkos brojnim primedbama Venecijanske komisije i mnogih NVO ekspresno donet u burnoj skupštinskoj raspravi tokom koje su poslanici Radikalne stranke konstantno etiketirali pripadnike malih verskih zajednica protestantske provenijencije kao subverzne elemente društva. Razume se, da radi pristojnosti teksta neću ovom prilikom davati doslovne citate.
Sa druge strane, zakon o crkvama i verskim zajednicama predstavlja svojevrsnu diskriminaciju malih verskih zajednica, jer pravi distikciju između tradicionalnih - etničkih i malih - višenacionalnih verskih zajednica. Na taj način, zakon posrednim putem, u praktičnom smislu diskvalifukuje određene protestantske verske zajednice stavljajući ih u podređeni položaj a pripadnike njihovih zajednica u svojevrsne građane drugog reda.

Zanimljivo je osvrnuti se i na odnos termina crkva - verska zajednica. Po trenutnom zakonu tradicionalne crkve, a to su Pravoslavna, Rimokatolička, Slovačka evangelička, Reformatska hrišćanska crkva i Evangelička crkva nazivaju se crkvama dok se netradicionalne hrišćanske crkve (Baptistička crkva, Adventistička crkva, Protestantska evanšeoska crkva) nazivaju konfesionalnim zajednicama. Dakle, već u samom imenovanju verskih subjekata dolazi do svojevrsne diskriminacije, bez datog objašnjenja koji su to kriterijumi koji jednu versku zajednicu čine crkvom a koji je kvalifikuju kao zajednicu.

Podsetiću ovom prilikom i na reči aktuelnog ministra vera u vreme izglasavanja zakona, g. Milana Radulovića koji je tradicionalne i ostale crkve upoređivao koristeći sportsku analogiju prve i druge lige i zone. Dakle, logično prema izjavi ministra koji stoji iza ovog zakona, može se izvući zaključak da su pripadnici malih verskih zajednica vernici drugog reda ili možda trećeg!?

Veoma važna činjenica sa kojom se naša javnost mora upoznati jeste da je Austrougarska vlada još 1895. godine donela naredbu kojom se reguliše rad Baptističke crkve i legalizuje njena verska delatnost. Kraljevina SHS je preuzela zakonsku i podzakonsku regulativu onih delova Austro-Ugarske koji su tada činili deo njihove kraljevine. Tako su prema Zakonu o međuverskim odnosima u Kraljevstvu SHS pored evangeličke augrburške crkve (Današnja Evangelička crkva) i helvetskog veroispovedanja (Reformatska crkva) u Ugarskom pravnom području priznati još i Baptisti. („Izvestiteljev predlog Zakona o međuverskim odnosima u Kraljevstvu SHS", Beograd, januara 1920. godine)

Postavlja se pitanje kako su autori predloga zakona o crkvama i verskim zajednicama iz 2006. godine prevideli ovu važnu informaciju, pa su Baptističkoj crkvi istorijski kontinuitet i pravni subjektivitet priznali na osnovu „Službenog Glasnika" FNRJ iz 22/1953. Godine i „Službenog Glasnika" iz 44/1977. Godine a ne na osnovu zakona iz 1930. godine po kojem su regulisali pravni status ostalih tradicionalnih protestantskih crkava.

U kontekstu predhodno izloženog može se postaviti pitanje zašto autori predloženog zakona o diskriminaciji, ali isto tako zašto nadležni organi pored tradicionalnih crkava i verskih zajednica nisu pozvali i predstavnike tzv. malih verskih zajednica, budući da su one neretko bile predmet diskriminacije. Zvanično saopštenje crkava takođe se može okarakterisati kao diskriminatorno jer prilikom konsultacija niko nije ni zatražio mišljenje predstavnika malih verskih zajednica. Izlišno je reći da se ovde radi o svojevrsnoj duploj diskriminaciji, kako nadležnih državnih organa sa jedne strane, tako tradicionalnih crkava sa druge u odnosu na male verske zajednice protestantske provenijencije.

Na ovakav način nastavlja se diskriminacija višenacionalih protestantskih verskih zajednica u našoj zemlji, pre svega Baptističke crkve, bez obzira na činjenicu da ova verska grupacija poseduje istorijski kontinuitet i pravni subjektivitet prema kojima naš zakon o crkvama i verskim zajednicama  kvalifikuje neku crkvu tradicionalnom, kako u našoj zemlji tako i u mnogim zemljama širom sveta gde ova i druge crkve protestantske provenijencije predstavljaju većinski i respektabilan verski i socijalni faktor.