Model prestonice Kanade za uređenje Brčko Distrikta BIH

Prema odredbama arbitražnog tribunala za Brčko distrikt (BD) BiH je kondominijum (suvlasništvo) entiteta. Nefunkcionalnost BD proističe iz obaveze da dobar deo odluka mora biti donešen faktičkom saglasnošću predstavnika tri naroda. Primećujući koliko je bitan etnički element supervizor je u uveo pravilnik po kome predstavnici sva tri naroda, iz različitih stranaka, moraju biti zastupljeni u parlamentu distrikta, rotirajući čelne pozicije.

Slično je i u drugim organima vlasti, sudstvu, policiji, tužilaštvu.

Funkcija supervizora za BD je suspendovana, odnosno zamrznuta avgusta 2012. Ipak, supervizor i dalje nastavlja da postoji kao pravni subjekt sa svim ovlaštenjima, kao i Arbitražni tribunal za BD. Supervizor će i dalje biti nadležan da obavesti Arbitražni tribunal kada budu ispunjeni uslovi za njegovo zatvaranje, ali će do tada Arbitražni tribunal zadržati svoju jurisdikciju i nastaviti da izvršava svoj mandat i moći će izmeniti konačnu odluku u slučaju da entiteti pokušaju da stave deo ili čitav BD pod isključivu nadležnost jednog od njih.
Opasnost da u BD dve nacije glasaju konzinstetno protiv treće trenutno je sprečena pravilima koje je usvojio supervizor, koja bi mogla eventualnom odlukom Ustavnog suda BiH da budu dovedena u pitanje. Pored toga, i 'duh pravilnika' supervizora u budućnosti može biti izigran, kao što je npr. slučaj sa izborom hrvatskog člana predsedništva BiH.

Novi model za Distrikt Brčko

Ottawa (na jugu kanadske savezne države Ontario) i Gatineau (koji je u drugoj saveznoj državi: Kvebeku, i koji se nalazi na drugoj strani reke Otava), zajedno sa okolnim opštinama, čine Regiju nacionalne prestonice (National Capital Region ili Canada's Capital Region). Opštinama u ovoj regiji upravljaju različite lokalne vlasti, dok saveznim područjima unutar regije upravlja Komisija nacionalne prestonice (National Capital Commission). Radi se o dvojezičnom području, gde su službeni jezici engleski i francuski. Maternji jezik za 63 % stanovništva je engleski, dok francuskim kao maternjim govori 15% populacije. Ottawa je, pored ostalog, odabrana za glavni grad jer je bila jedino značajnije naselje na granici zapadne i istočne Kanade (Ontario i Québec), što je bio prihvatljiv kompromis za britansku i francusku zajednicu Kanade.
National Capital Region, za razliku od prestoničkih distrikta u npr. SAD ili Meksiku, nije poseban politički entitet (definisan je National Capital Act-om). Poverenim nadležnostima National Capital Region-a upravlja National Capital Commission, koja je osnovana od strane federalne vlade 1959. Ona ima mandat da učini Nacional Capital Region izvorom ponosa i jedinstva Kanađana, kroz razne političke, kulturne i nadležnosti u prostornom planiranju i urbanizmu (npr. izgradnja državnih objekata) koje su tipično rezervisane za federalne jedinice po ustavu Kanade. Bilo je dosta neuspešnih ideja da se National Capital Region učini posebnim distriktom.
U skladu sa kanadskim iskustvom, ideja je da DB zadrži određen nivo krovnih nadležnosti za čiji prenos bi bile nadležne institucije države BiH (kao i u Kanadi), dok bi se deo ovlašćenja preneo na tri nanovonastale gradske opštine. 'Relativizovana' međuentitetska linija bi, kao u Kanadi, išla kroz Distrikt. U odnosu na graničnu liniju do 1999. postojala bi razlika jer bi se centralni i zapadni deo te linije pomerio na sever, tako da bi manjem entitetu pripala trećina umesto nekadašnjih 48% predratne opštine Brčko. U okviru FBIH, odnosno Tuzlanskog kantona bile bi formirane dve gradske opštine: Južno Brčko i Ravne (sa Boderištem), dok bi u okviru pravnog sistema RS (i BiH) funkcionisala gradska opština Severno Brčko (videti mapu).
Na ovaj način bi se spuštanjem seta nadležnosti na opštinski, i manjim delom na entitetski, nivo praktično eliminisala potreba za nacionalnim ključevima i snažno povećala efikasnost odlučivanja (bila bi ukinuta i procedura izbora 'opcije' kod entitetskog glasanja). Verovatno bi ovim predlogom najzadovoljniji bili Hrvati, koji bi dobili 'svoju' opštinu, koji su marginalizovani na nivou BD. RS na ovaj način ne bi bila 'presečena', dok bi i Bošnjacima ostao izlazak na Savu. Naime, zapadno od reke Brke, na manje od pola kilometra od ulivanja u Savu, postojala bi tačka gde bi se teritorije RS i FBIH spajale u jednoj tački.
Strah od raspada BiH i eventualnog spoljnog mešanja na ovom prostoru, kao i strah od majorizacije u DB bi na ovaj način bili smanjeni, te bi se sva tri naroda više fokusirala na životna pitanja. Mogućnost da bi sukob u BiH mogao upravo da počne u Brčkom, takođe bi bio umanjen jer bi se na neki način znalo šta je ''linija kompromisa''. Gradske opštine bi samo potvrdile postojeće etničke linije (to bi možda bilo komplikovano u Novom Brčkom). Izbori za Distrikt bi se održavali u gradskim opštinama, a istovremeno bi moglo da budu i izbori za DB (ili bi taj izbor bio posredan).
Pitanje školstva bi npr. moglo biti preneto sa gradskih opština na entitete, dok bi neke ingerencije distrikta bile izmeštene na nivo države BiH. Distriktu bi ostale određene gradske službe, komunalna preduzeća, gradske bolnice, fakulteti i naravno sekretarijati. S druge strane, gradske opštine bile bi odgovorne za funkcionisanje domova zdravlja, osnovnih i srednjih škola, vrtića. Na gradske opštine bi trebalo preneti pravo svojine nad imovinom i njenim raspolaganjem. Gradske opštine bi mogle da učestvuju u predlaganju projekata, te i strategije razvoja grada, koji bi bili finansirani iz budžeta grada. Nadležnosti gradskih opština bile bi i u domenu komunalnih delatnosti, infrastrukture i urbanizma, vodovoda, kanalizacije. Jasno je da bi ovo imalo i pozitivne ekonomske reperkusije, jer bi funkcionisanje grada sa neverovatnim brojem faktički državnih nadležnosti, postalo jeftinije.