VERSKI PLURALIZAM I KANONSKI STATUS

,, Evropa je živela jedinstvom osnovnih vrednosti u mnoštvu narodnih kultura ’’ kaže papa Jovan Pavle II u svojoj knjizi ,, Sećanja i identitet ’’. Da li se ova prednost različitih kulturnih pa i verskih obrazaca poštuje u Srbiji vrlo je osetljivo pitanje. Primeri brojnih nesuglasica između pravoslavnih crkava pokazaju da je svaka Crkva pravoslavnog istoka za svoju autokefalnost vezivala i nacionalni identitet pa tako i etnofiletizam.

Danas, za Srbiju postoje neka vrlo važna verska pitanja koja nije rešila sa svojim susedima. Veoma problematičan odnos prisutan je između Srbije sa jedne i Makedonije i Crne Gore sa druge strane na verskoj osnovi. Sve ove verske nesuglasice, razume se , prelaze i na državni nivo i dolazi do vrlo napetih odnosa. Problem sa Makedonijom otvoren je 1967. a od tada je Mekedonija uveravana da će onoga trenutka kada postane nezavisna država i dobiti svoju autokefalnu Crkvu. To je nepisano pravilo za sve pravoslavne zemlje. Međutim, danas posle skoro dvadeset godina od osamostaljenja Makedonije SPC Makedoniju tretira kao svoju kanonsku teritoriju. Sve je to opet povezano sa onim strujama u našoj državi koje smatraju da Makedonija i ne postoji i da je to ,,pola Šiptarska država ’’. U tomosu koji je odnela u Carigrad SPC je dala autonomiju Pravoslavnoj ohridskoj arhiepiskopiji ( POA ) sa vladikom Jovanom na čelu koju ne prihvata Makedonija. Razuman predlog bio bi da POA bude deo makedonske Crkve a da za srpske vernike bude osnovana eparhija u Makedoniji. No, ni to nije urađeno. Napetosti su i dalje prisutne a na završenom Saboru o tome je bilo reči ali bez nekih pomaka.

Crna Gora danas ima dve Crkve. Jednu Srpsku pravoslavu Crkvu sa svojom crnogorsko – primorskom mitropolijom i Crnogorska pravoslavna Crkva koja mora da reguliše svoj kanonski status. Do 1918. godine verske kompetencije imala je CPC da bi od jula 1920. CPC bila formalno ukinuta a njene kompetencije je preuzela Beogradska patrijaršija. Početkom 1993. CPC je obnovljena. Od tada je počeo da tinja sukob na relaciji dve države, ,, dva oka u glavi ’’. Crnogorci tvrde da ih Srbi ne priznaju kao narod a da je devastacija u duhovnoj sferi Crne Gore dostigla vrhunac. ,, ( Crkve )..... prilikom obnove ili izgradnje novih, u estetskom smislu se reinterpretira, po prilici arhitektonskih obrazaca, sublimiranog u neograničenom stilu ili čistoj kič kopiji Gračanice . Takva arhitektonska estetika je oprečna crnogorskom graditeljskom nasleđu i dobija formu kulturocida.’’ piše Stevo Vučinić , član Mitropolitskog savjeta Crnogorske pravoslavne Crkve. Ono što je bitno napomenuti jeste da neki krugovi u politici Srbije a to se očitava i na Crkvu, ne prihvataju da je Crna Gora samostalna država i da ima legitimno pravo da ima svoju Crkvu. To pravo joj ne može biti osporeno.

Ovako napeti odnosi na Balkanu govore o veoma teškom privikavanju na crkveni pluralizam a i na ,, netradicionalne ’’ verske zajednice što ugrožava osnovna verska i ljudska prava. Od tzv. ,, netradicionalnih ’’ verskih zajednica samo su registrovani Adventisti sedmog dana, metodisti, mormoni, Evangelistička Crkva Srbije, Crkva Hristove ljubavi i Hristova duhovna Crkva. Odbijene su registracije baptista, starokatolika, Jehovinih svedoka i reformskog pokreta Adventista sedmog reda. Pripadnici nepriznatih verskih zajednica često su izloženi diskriminaciji naročito u brakorazvodnim parnicama. To je slika veoma loše verske kulture u Srbiji koja zabranjuje sve osim SPC. Otuda dominacija i privilegovan status koji SPC ima u Srbiji i nemoćnost da se Crkvi uvede porez te da se ukinu privilegije pri kupovini vozila i nekretnina. Da li bi se ova vlada usudila na takav korak? Čisto sumljam.